Jak wskazała dr Beata Janas, pracodawcy kierujący pracowników na badania medycyny pracy mogliby rozszerzać obowiązkowe pakiety badań o elementy profilaktyki onkologicznej, wykraczające poza standardowy zakres oceny warunków pracy. Takie rozwiązanie pozwoliłoby zwiększyć liczbę wykonywanych badań u osób aktywnych zawodowo, które często unikają wizyt lekarskich z braku czasu lub świadomości ryzyka.
Dyrektor Departamentu Lecznictwa w Ministerstwie Zdrowia, Maciej Karaszewski, przypomniał, że w 2023 roku wdrożono szereg zmian w krajowych programach profilaktyki nowotworów. W ramach działań profilaktycznych raka szyjki macicy wprowadzono powszechne, bezpłatne szczepienia przeciwko wirusowi HPV dla dziewczynek i chłopców. Jednocześnie rozszerzono kryteria wiekowe dwóch kluczowych programów przesiewowych – program profilaktyki raka szyjki macicy obejmuje obecnie kobiety do 64. roku życia, a program profilaktyki raka piersi – kobiety w wieku od 45 do 74 lat, czyli o pięć lat młodsze i starsze niż dotychczas.
Wprowadzono również zmiany organizacyjne w badaniach przesiewowych raka piersi. Pacjentki, które przeszły leczenie nowotworu i zakończyły pięcioletni okres monitorowania, mogą ponownie zostać włączone do programu. Od września tego roku obowiązuje wymóg wykonywania badań wyłącznie przy użyciu mammografów cyfrowych, a wyniki muszą być przesyłane do niezależnego ośrodka audytorskiego, co ma podnieść jakość diagnostyki.
Od lipca 2025 roku wprowadzono także istotne zmiany w programie profilaktyki raka szyjki macicy – zastosowano test HPV HR oraz cytologię na podłożu płynnym. To nowoczesne rozwiązania, które zwiększają czułość badań i umożliwiają wcześniejsze wykrycie zmian nowotworowych. Jak podkreślił dyrektor Karaszewski, na ocenę ich skuteczności jest jeszcze za wcześnie, jednak resort zdrowia ma nadzieję, że nowy model organizacyjny i nowoczesne metody diagnostyczne przełożą się na wyższą zgłaszalność kobiet do programów profilaktycznych.
Eksperci zgodnie podkreślają, że sukces programów przesiewowych nie zależy wyłącznie od zmian organizacyjnych czy technologicznych, ale przede wszystkim od świadomości pacjentów. W Polsce z badań profilaktycznych wciąż korzysta mniej niż połowa uprawnionych osób, a to właśnie wczesne wykrycie nowotworu pozostaje kluczowe dla skutecznego leczenia.
