Decyzja o wydłużeniu programu to odpowiedź na realne trudności systemowe. Mimo ambitnych założeń, wdrożenie nowego modelu leczenia psychiatrycznego okazało się bardziej złożone niż pierwotnie zakładano. Potrzeba wypracowania jasnych zasad kontraktowania, ujednolicenia standardów pracy zespołów środowiskowych i zapewnienia płynności finansowej dla placówek sprawiły, że resort uznał półroczne wydłużenie za konieczne.
Centra Zdrowia Psychicznego, powoływane od 2018 roku, miały być odpowiedzią na dramatyczną sytuację psychiatrii w Polsce – przeciążenie oddziałów, brak dostępu do pomocy w kryzysie i ogromne różnice terytorialne w dostępności świadczeń. Ich celem jest zapewnienie kompleksowego, lokalnego wsparcia osobom w kryzysie – od pierwszego kontaktu, przez leczenie ambulatoryjne i środowiskowe, po wsparcie po hospitalizacji.
Model CZP – w dużej mierze oparty na ryczałtowym finansowaniu i pracy interdyscyplinarnego zespołu – oceniany jest pozytywnie przez ekspertów. Problemem pozostaje jednak nierównomierne wdrożenie i brak jasnych zasad przejścia z formuły pilotażowej do systemowego rozwiązania. Obecnie CZP obejmują swoim zasięgiem ok. połowę populacji Polski – celem jest ujęcie minimum 80 proc. obywateli do końca dekady.
Ministerstwo Zdrowia zapewnia, że dodatkowy czas zostanie wykorzystany na opracowanie nowej formuły finansowania, określenie wymogów kontraktowych i przygotowanie placówek do przejścia z modelu ryczałtowego na kontraktowy. Choć szczegóły mają zostać przedstawione jesienią, już teraz wiadomo, że placówki będą musiały spełnić konkretne kryteria jakościowe i organizacyjne, by dalej funkcjonować w ramach publicznego systemu.
Przedłużenie pilotażu nie będzie wiązało się z dodatkowymi wydatkami – środki zostały już zabezpieczone w planach finansowych NFZ. Nie rozwiązuje to jednak wszystkich problemów. Organizacje branżowe od miesięcy apelują o całościową reformę finansowania psychiatrii, wskazując, że bez realnych inwestycji w kadry i infrastrukturę – nawet najlepiej zaprojektowany model może nie zadziałać.
Choć przedłużenie pilotażu może rozczarować tych, którzy oczekiwali szybszego wdrożenia CZP jako stałego elementu systemu, daje szansę na uniknięcie błędów popełnianych w pośpiechu. Psychiatria środowiskowa to jeden z najważniejszych kierunków reformy ochrony zdrowia – jej powodzenie zależy od precyzji, nie od tempa.
